الکلام و لا کثرة اللباس، الناس عندهم موتی، و الله عندهم حیّ کریم لایموت، یدعون المدبرین کرماً و یزیدون المقبلین تلطفاً، قد صارت الدنیا و الآخرة عندهم واحدة
انجام
فعند ذلک أوصی بالقصاب و أولاده، و رجع إلی الکوفة و قنبر معه، مؤیداً منصوراً متوجاً محبوراً، و الحمد لله رب العالمین
کتابی در صرف و نحو عربی است ولی مطالب آن آمیخته با عقاید و کلام و ردود بر تصوف و رمل نیز میباشد ، مولف در دیباچه خود را عبدالله بن محمد الساکن فی الاقلیم الرابع معرفی کرده و رساله خود را با عنوان (عبره للناظرین لتکمیل الناقصین من العلوم) یاد کرده که ممکن است نام کامل آن همین باشد ، نسخه ای از این اثر در کتابخانه دانشگاه تهران نگهداری میشود که در فهرست آن کتابخانه 8/ 629 نام اثر (عبره الناظرین لتکمیل الناقصین) یاد شده است
مولف که فرزند شیخ احمد احسائی است در این رساله اعتراضتی که دیگران به پدرش کرده رد کرده است نام این اثر در فهرست ملک 6/ 109 با عنوان الاعتراضات علی الاحسائی و در فهرست دانشکده حقوق تهران رساله العلم یاد شده است
مجموعه اشعاری است به فارسی معمولا بصورت مخمس در آن به مسائل اعتقادی بر وفق مذهب شیعه و مطالبی عرفانی به نظم گفته شده و معمولا بصورت پرسش مطرح میشود وبدانها پاسخ داده میشود همگی به نظم ، سراینده نام خود را در چند جا (میر احمد) یاد کرده و در یک جا میر احمد حکاک یاد شده ، در یکی از منظومه ها به معرفی چند تن از عرفا میپردازد ، بعضی از آنها که نام میبرد احمد جام ، شاه رکن الدین ، شاه نعمت الله و قاسم انوار میباشند ، از شاه اسماعیل نیز نام میبرد که ظاهرا شاه اسماعیل صفوی باشد و از این بیت معلوم میشود که در زمان او بوده (دگر از شاه اسماعیل بشنو / کزو شد خطه اثنی عشر نو/ همیشه دولت او باد آباد/ عدویش سرنگون دوستش شاد) . در کتابخانه ملک نسخه ای ظاهرا از همین اثر است که در فهرست آن کتابخانه 7/ 435 با نام قاپی گشای و مخمس یا هفت قاپی یاد شده است.
و علامته علامات ذات الریة و ذات الجنب او من اعضا [...] و علامته آفة تلک الاعضا و نفدمعللها و علامته علاج تلک الاعضا و تقویة الراس و اما بخاران حارة رطبة ارتقت الی مقدم الدماغ بعرقی السبات [...] مزاج الدماغ و اشحنت الفضول المحققة هناک و یسمی السبات
انجام
فانه اجود المراهم للعض [...] بالمحالب و ان حدث ورم فیطلی بالمرداسخ و اما عضه الکلب فیطلی بما ذکر و خاصه بالبصل و الملح و البصل و الصندل و الباقلی و
الحمدلله رب العالم و الصلوة و السلام علی اشرف اولاد الادم الذی هو للانبیاء خاتم و علی اله انهم صاحب الکرم اما بعد این چند حدیثیست که حماد از امام ششم روایت کرده
انجام
و صلی رکعتین علی هذا و یداه مضمومتا الاصابع و هو جالس فی التشهد فلما فرغ من التشهد صلی و سلم وقال یا حماد هکذا صل
رساله ایست در چندین باب (گفته شده در چهل باب) راجع به آفرینش و مرگ و زندگی پس از مرگ و حشر و نشر و معاد و بهشت و دوزخ با استفاده از آیات قرآنی و احادیث و اخبار پرداخته شده ، نامی از منابع در آن برده نشده و روایات آن بصورت مرسل بیان شده و غالبا از پیامبر اکرم و بعضی اصحاب نقل شده که احتمال میرود مولف از اهل سنت باشد ، نسخه ای از آن در کتابخانه ملی به شماره 3152/ ع نگهداری میشود که در آخر آن اثر به امام فخر رازی یا امام محمد غزالی نسبت داده شده و در فهرست کتابخانه ج 14 ص 267 با نام دقائق الحقائق معرفی شده که باید این نام در نسخه یاد شده باشد ، نسخه ای دیگر از این اثر در کتابخانه مرعشی به شماره 10359 وجود دارد که در فهرست آن کتابخانه ج 26 ص 300 با عنوان (المنتخب) معرفی شده و در آن اثر را منتخبی از کتابی از اهل سنت دانسته شده و احتمال داده شده که نام کتاب اصل (الخیر الاصیل) باشد ، در نسخه کتابخانه ولیعصر خوانسار در حاشیه صفحه آخر یادداشتی که در آن ظاهرا نام کتاب نوشته شده ولی شخصی آن را پاک کرده است
آغاز
الحمد لله رب العالمین والعاقبه للمتقین ... اما بعد ان الله تعالی خلق شجره ولها اربعه اغصان تسماها {کذا} شجره الیقین
انجام
کالولد فی بطن الام لا یبول و لا یغط والله اعلم بالصواب ....محمد وآله اجمعین
الباب الثالث من المقالة الثالثة و هو اربعة فصول الاول فی الاختیارات السهلة المأخذ فمن ذلک قولهم من اراد ان یلعب بالزای الشطرنج ای السولجان او غیره مما کان بین اثنین فلیجلس فی وجه
انجام
و الصید قوس صالح للشرکة و شری البزاة جدی صالح للحوائج الی المشایخ و العلماء و التعلیم دلو صالح الصید البراة و التعلیم حوت صالح للشرکة و السفر
