شرحی است بر منظومه ای در علم حدیث ، شارح در دیباچه سراینده منظومه را از دوستان خود و بنام البیبانی یاد کرده ، در منابع نیز فقط به (منظومه البیبانی) اکتفا شده و بیش از این درباره ناظم توضیحی داده نشده ، احتمال میرود ناظم بدر الدین یوسف بیبانی مراکشی درگذشته 1279ق. باشد که در میان آثار او چند منظومه وجود دارد یا فرزند او بدر الدین محمد بن یوسف بیبانی درگذشته 1354ق. باشد در میان آثار وی نیز منظومه ای در مصطلح حدیث بنام (القصیده الغرامیه فی المصطلحات الحدیثیه) در منابع یاد شده.
مؤلف
عبدالهادي نجا بن رضوان نجا بن محمد الابیاري المصري
اما بعد فالمفهوم علی قسمین موافقته و هو ما کان الحکم فی المفهوم موافقا للمنطوق بل فی المفهوم اقوی منه فی المنطوق کتحریم الضرب المستفاد بالطریق الاوفی من تحریم التافیق فی قوله
انجام
دلت بسببها علی الاسحباب و الکراهة فهو لا یقتضی عمل ما لا قرینة فیه علی ذلک و هل هو الا قیاس مع وجود الفارق و الا فهو عین المتنازع فیه فلا یتم الاستدلال و الله بحقیقته [...]
باب احکام النون الساکنة و التنوین اعلم رحمک الله ان القراء اجمعوا علی ادغام النون الساکنة و التنوین فی اللام و الرا بغیر غنة مثال ادغام النون الساکنة فی اللام
انجام
الیاء مجهورة رخوة مستفلة منفخة مصمته و فیها مد و لین و سکون و للحروف صفات غیر هذه اعرضنا عنها مخافة التطویل و فی هذا القدر کفایة
[افتاده] اذا استعملت فی النکاح لان العرض فلیجب بنفسه یصیر بمنزله هبه فی ید الموهوب له فیوجب الملک بنفسها و اعلم ان ما ذکره المص من الاتصال بین حکمی الهبه و النکاح یکون احدهما سببا للاخر
انجام
و اقتحمت له موارد السهو فی ظلم الدیا بردود عتب فی بغیه الدعه و لذیذ الکوی . عند الصباح یحمد القوم السری و الحمد لله علی نعمه العظام و منحه الجسام و الصلوه علی نبیه محمد و آله و اصحابه
میت پس واجب نیست از برای آن وضو و شرط آن نیز نیست و هم چنین مستحب است به جهت مس کتابت قرآن
انجام
قبل از زوال بیدار نشود تا بعدازظهر بایست روزه را قضا کند و اگر قبل از زوال بیدار شده و نیت کند روزه اش صحیح است و اگر دوائی بخورد که به جهت آن خواب نیز ضرر ندارد
ازالة النجاسة بالمایعات یجوز عندنا و عند الشافعی لا یجوز کالخل و ماء الورد و الدبس و غیره و یجوز ازالة النجاسة بهذه الاشیاء و ان کان لا یجوز له الوضوء
انجام
بان فائدة عقد الکتابة بعد اداء البدل حریته و حریة اولاده فحکمنا بانه حر فی آخر جزء و من اجزاء حیوته لیعتق اولاده فیحصل المقصود للمولی ببدل الکتابة حتی تکون صراعا من الجانبین
