بدانکه جسمها زیر فلک قمر هفت اند هر یکی جنسی باشند و حکمکا انرا امهات خوانند چهار از ان اتش و باد و اب و خاک است و سه حیوان و نبات و معادن اول گویم اتش را شاید که جنس خوانند از انکه جوهریست که او را دوم نیست
انجام
خاکی که از نمک بود بمعونت ان رطوبت که با وی مستحکم شده بود هوای لطیف شفاف شده و همچنین جسمها را بدین قیاس می کند و اگر فساد باشد صورت را باشد و اصلا جوهر بسیط و هیولی را هیچ فساد نباشد و این قدر گفتم اصولست در شناختن کون از فساد
بدان که سبب کون اتش حرکت فلکست و ان اتش که زیر فلک قمرست او را اثر خوانند و ان اتشیست سفید نا فروخته و انچه بفلک قمر نزدیکتر است گرم ترست و چون فروتر می اید حرارت وی گرمتر می شود و هم بدین تدریج تا چند ربع از هوای اثیر باشد
انجام
پس اگر از اثیر فرو اید تا بمیان زمریر هر جای که حرکت زمهریر باشد میرود و بیشتر ذوات الاذناب در گره اثیر بدید اید و ان بخار از دودی لطیف باشد چنانکه از لطافت بسوی زمهریر نیاید و بر افق سیر فلک میگردد افروخته شده تا ان وقت که فرو میرود همینست
در فقرات اربع از مقطعات شیخ عبدالله بافقی صاحب دروالنظم گوید که در بصره مردی بود
انجام
طریقه ختم سوره قل یا ایها الکافرون در حد الداعی از حضرت صلی الله علیه و آله مرویست که هر کس بعد از نماز صبح پیش از طلوع آفتاب از روز جمعه ده بار بخواند و سوره مبارکه
حاشیه ایست بر شرح محمد حنفی تبریزی درگذشته حدود 900ق. بر آداب البحث عضد الدین ایجی ، عین همین اثر در کتابخانه مجلس رساله چهارم مجموعه 775 وجود دارد در فهرست آن کتابخانه 23/ 79 معرفی شده و در آن نام محشی مبارک شاه یاد شده
این اثر شناخته شده نیست و بر اساس نسخه ای از یک رساله که در آن از این اثر نقل شده در اینجا ثبت گردید و نظر به اینکه در رساله منقول یک داستان تاریخی به صورت نثر ادبی بلیغ نقل گردیده موضوع آن نیز بعنوان نثر ادبی ثبت گردید
الحمدلله رب العالمین و افضل الصلاة و اتم التسلیم علی سیدنا محمد و علی اله و صحبه اجمعین اما بعد فهذا کتاب فیه احادیث و فوائد شتا الحمدلله الذی خلق ادم و خلقت
انجام
یا ارحم الراحمین امین یا مجیب السائلین برحمتک یا ارحم الراحمین و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم و صلی الله علی سیدنا محمد و علی اله و صحبه و سلم تسلیما الی یوم الدین امین
