بدانکه کاینات و فاسدات و انچه زیر فلک قمرست پنج نوعند یکی استحالت ارکانست از اتش بهوا و ز هوا بما و ز ما بهوا و ز هوا باتش و دوم انست که در هوا بدید اید که در اثار علوی باز گفته شد
انجام
همچنانکه زیبق که در جایی ریزند که بیکباره جمع شود پس بمدتها سخت شود و در گردد و از جمله جواهر یاقوت و مروارید و زر عزیزترست و نحاس نزدیکست بزر و قلعی نزدیکست بسیم و گویند قلعی از زرنیخ و زیبق است نا از کبریت و این نزدیکترست
و معنی قول بزرگان که گویند هیولی بدان ان خواهند که هیولی جوهری بود قایل صورت و هر شکل که در جوهر بدید اید ان شکل را صورت خوانند و اختلاف موجود است بیشتر از صورتست چنانکه تا بیشتر چیزها می بینم که هیولی ایشان یکیست
انجام
و بداند که زمان بر زمین باشد نه بر آنجا که زمان از وی اید و اگر جه سایه زمین تا فلک عطارد برسیده سات چون از ان سایه در گردد هیچ ظلمتی نباشد در [...] فلک و انجا که ظلمت نبود زمان نبود بس زمان بر زمین است
بدانکه جسمها زیر فلک قمر هفت اند هر یکی جنسی باشند و حکمکا انرا امهات خوانند چهار از ان اتش و باد و اب و خاک است و سه حیوان و نبات و معادن اول گویم اتش را شاید که جنس خوانند از انکه جوهریست که او را دوم نیست
انجام
خاکی که از نمک بود بمعونت ان رطوبت که با وی مستحکم شده بود هوای لطیف شفاف شده و همچنین جسمها را بدین قیاس می کند و اگر فساد باشد صورت را باشد و اصلا جوهر بسیط و هیولی را هیچ فساد نباشد و این قدر گفتم اصولست در شناختن کون از فساد
اسلام و علوم و عقاید جدید - تجدید حیات فکری - جنبشهای اصلاح طلبانه
آغاز
چنانچه معلوم است عثمانیان شب جمعه اوّل ماه رجب را که لیلة الرغائب است و (قندیل کیجه سی)میخوانند خیلی محترم میدارند و در ان شب در خانهای بزرگان و پاشایان و مشیران محافل با شکوه و ضیافتهای مطنطق بسیار صرف می شود و ان شب را غالبا بمسامره میگذارند برسم مالوف و عادت معروف ...
انجام
این رساله را تحقیر و استخفاف مکن این الفاظ سهل ممتنع را ببین که عالمی معانی در یک جمله کوچک او منطوی است و این حجت نورانیه را مشاهده نما و اثبات خود را در ضمن معانی خود مندرج دارد هذا عذب فرات و هذا ملح اجاج باید هر درختی را از میوه شناخت..
