عن آمنة ام النبی صلی الله علیه و اله و سلم انها لما حملت به [...] فی منامها فقال لها حملت لسید البشر فسمیه محمدا اسمه فی التوریة احمد و علقی علیه هذا الکتاب فاستیقظت من منامها و عند رأسها حدید فیها رق فیه کتاب اوله
انجام
یا مالک الرقاب و یا هازم الاحزاب یا مفتح الابواب یا مسبب الاسباب سبب لنا سببا لا نستطیع له طلبا بحق لا اله الا الله محمد رسول الله صلوات الله و اله اجمعین
الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام علی خیر خلقه محمد و آله المعصومین و ثقة الله علی اعدائهم اجمعین ابد الابدین کتاب الطهارة و الکتاب احد مصادر کتب واحد معانیه لغة الجمع و غلب عرفا من هذا المعنی فی الخطوط ای المکتوب حتی لا یرتاب
انجام
من علام الغیوب متوسلا بخزان علمه المحجوب علیهم من الصلوات و التحیات [...] غیر معدود و اذ محسوب [...] فی هذا المقصد مراحل [...] الولی فی ذکر اقسامها الثانیة فی احکامها و الثالثة فی سایر ما هو مطهر عنها
کتابی در مواعظ و اخلاق و ذکر بعضی ادعیه و اذکار به عربی و فارسی ، سرعنوانهای آن بصورت فصل فصل است ، در آن از علما ی متعددی همچون امام احمد بن محمد غزالی ، قطب الدین کیدری ، شیخ بهاُئی ، علی بن طاوس ، شهاب الدین مقتول ، مولوی ، سعدی ، نجم الدین کبری و دیگران یاد شده است ، و از کتابهایی چون نفحات الانس ، مسکن الفواد ، فصوص الحکم ، تفسیر رازی و جز آن نقل نموده ، متنی از کتاب محاسبه النفس سید ابن طاووس در آن آمده ، و دعای سیفی معروف به حرز یمانی نیز در آن آمده است ، در میانه های آن نوشته شده (تم تسوید روضه الواعظین..) ولی مجددا با فصولی دیگر مطالب ادامه یافته ، شاید نام کتاب روضه الواعظین باشد
آغاز
الحمد لله رب العالمین ...قیل روی امیر المومنین عن رسول الله ص کل یوم استقبل القبله
حاشیة شرح عصام الدین الاسفرایني علی فرائد العوائد لتحقیق معاني الاستعارات للسمرقندي
عنوان فرعی کتاب
حاشیة شرح فرائد الفوائد|
حاشیة شرح الاستعارات|
حاشیة شرح السمرقندیة|
حاشیة شرح العصام علی الاستعارة للسمرقندي|
حاشیة شرح الاسفرایني علی رسالة الاستعارات للسمرقندي|
زبان
عربی
موضوع اصلی
زبان و ادبيات
زبان و ادبیات عربی
ادبیات عربی
تاریخ ادبی و نقد
نقد ادبی
جنبه های خاص
فصاحت و بلاغت (بیان)
بر اساس کتاب
فرائد العوائد لتحقیق معاني الاستعارات
تعلیق و تحشیه
و لا موتا و لا حیوة و لا نشورا و صلی الله علی محمد و عترته الطیبین الطاهرین الاحیا و الابرار الباب الثانی فیما یعمل فی شهور السنة و فیه ثلثة فصول الفصل الاول فی ثواب الصوم فی السنة و تفصیله
انجام
ما مضی من ذنوبی و ان تعصمی فیما بقی عمری و اعوذ بک اللهم ان اعود فی شیء من معاصیک ابدا ما ابقیتنی حتی تتوفانی و انا لک مطیع و
الکلام و لا کثرة اللباس، الناس عندهم موتی، و الله عندهم حیّ کریم لایموت، یدعون المدبرین کرماً و یزیدون المقبلین تلطفاً، قد صارت الدنیا و الآخرة عندهم واحدة
انجام
فعند ذلک أوصی بالقصاب و أولاده، و رجع إلی الکوفة و قنبر معه، مؤیداً منصوراً متوجاً محبوراً، و الحمد لله رب العالمین
کتابی در صرف و نحو عربی است ولی مطالب آن آمیخته با عقاید و کلام و ردود بر تصوف و رمل نیز میباشد ، مولف در دیباچه خود را عبدالله بن محمد الساکن فی الاقلیم الرابع معرفی کرده و رساله خود را با عنوان (عبره للناظرین لتکمیل الناقصین من العلوم) یاد کرده که ممکن است نام کامل آن همین باشد ، نسخه ای از این اثر در کتابخانه دانشگاه تهران نگهداری میشود که در فهرست آن کتابخانه 8/ 629 نام اثر (عبره الناظرین لتکمیل الناقصین) یاد شده است
مولف که فرزند شیخ احمد احسائی است در این رساله اعتراضتی که دیگران به پدرش کرده رد کرده است نام این اثر در فهرست ملک 6/ 109 با عنوان الاعتراضات علی الاحسائی و در فهرست دانشکده حقوق تهران رساله العلم یاد شده است
و علامته علامات ذات الریة و ذات الجنب او من اعضا [...] و علامته آفة تلک الاعضا و نفدمعللها و علامته علاج تلک الاعضا و تقویة الراس و اما بخاران حارة رطبة ارتقت الی مقدم الدماغ بعرقی السبات [...] مزاج الدماغ و اشحنت الفضول المحققة هناک و یسمی السبات
انجام
فانه اجود المراهم للعض [...] بالمحالب و ان حدث ورم فیطلی بالمرداسخ و اما عضه الکلب فیطلی بما ذکر و خاصه بالبصل و الملح و البصل و الصندل و الباقلی و
الحمدلله رب العالم و الصلوة و السلام علی اشرف اولاد الادم الذی هو للانبیاء خاتم و علی اله انهم صاحب الکرم اما بعد این چند حدیثیست که حماد از امام ششم روایت کرده
انجام
و صلی رکعتین علی هذا و یداه مضمومتا الاصابع و هو جالس فی التشهد فلما فرغ من التشهد صلی و سلم وقال یا حماد هکذا صل
رساله ایست در چندین باب (گفته شده در چهل باب) راجع به آفرینش و مرگ و زندگی پس از مرگ و حشر و نشر و معاد و بهشت و دوزخ با استفاده از آیات قرآنی و احادیث و اخبار پرداخته شده ، نامی از منابع در آن برده نشده و روایات آن بصورت مرسل بیان شده و غالبا از پیامبر اکرم و بعضی اصحاب نقل شده که احتمال میرود مولف از اهل سنت باشد ، نسخه ای از آن در کتابخانه ملی به شماره 3152/ ع نگهداری میشود که در آخر آن اثر به امام فخر رازی یا امام محمد غزالی نسبت داده شده و در فهرست کتابخانه ج 14 ص 267 با نام دقائق الحقائق معرفی شده که باید این نام در نسخه یاد شده باشد ، نسخه ای دیگر از این اثر در کتابخانه مرعشی به شماره 10359 وجود دارد که در فهرست آن کتابخانه ج 26 ص 300 با عنوان (المنتخب) معرفی شده و در آن اثر را منتخبی از کتابی از اهل سنت دانسته شده و احتمال داده شده که نام کتاب اصل (الخیر الاصیل) باشد ، در نسخه کتابخانه ولیعصر خوانسار در حاشیه صفحه آخر یادداشتی که در آن ظاهرا نام کتاب نوشته شده ولی شخصی آن را پاک کرده است
آغاز
الحمد لله رب العالمین والعاقبه للمتقین ... اما بعد ان الله تعالی خلق شجره ولها اربعه اغصان تسماها {کذا} شجره الیقین
انجام
کالولد فی بطن الام لا یبول و لا یغط والله اعلم بالصواب ....محمد وآله اجمعین
الباب الثالث من المقالة الثالثة و هو اربعة فصول الاول فی الاختیارات السهلة المأخذ فمن ذلک قولهم من اراد ان یلعب بالزای الشطرنج ای السولجان او غیره مما کان بین اثنین فلیجلس فی وجه
انجام
و الصید قوس صالح للشرکة و شری البزاة جدی صالح للحوائج الی المشایخ و العلماء و التعلیم دلو صالح الصید البراة و التعلیم حوت صالح للشرکة و السفر
الاختیارات بحسب اتصالات القمر و الشمس اتصالات القمر بزحل تسدیس [...] للقاء المشایخ و الرؤسا و شری العقار و مخلطه الفلاحین ترسع روی لاخیر فیه لعمل بل یصلح للقتل و المکر و اصلاح الارحیة
انجام
من الشتا الی الربیع و فی السرطان [...] من الربیع الی الصیف و فی [...] من الصیف الی الخریف و فی الجدول من الخریف الی الشتا فیسمی اول الحمل النقطة الاعتدالیة الربیعیة و اول [...] الاعتدال الخریفی و اول السرطان الانقلاب الصیف و اول الجدی الانقلاب الشتوی
الحمدلله الذی جعلنا فی اصول مسائل الکتاب و السنة فقیها و فی فروع احکام الحلال و الحرام علیما و الصلوة علی من ارسله علی العالمین بشیرا و نذیرا و علی من نصبه من آله هادیا و دلیلا
انجام
کفروا الاولیاءهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات اولئک اصحاب النار هم فیها خالدون و لیس بین الله و بین الطاغوت واسطة کان له من سلطان هذا ما عندنا ان شئت قبلت و ان شئت رددت و افعل علی وفق المراد و الله المستعان و علیه التکلان
الحمدلله الذی خلق الانسان علمه البیان و فضله علی الغیر ببلاغة الکلام و فصاحة اللسان و شرفه ببدایع آیات القرآن و بینات الفرقان و الصلوة علی افصح الفصحاء و ابلغ البلغاء محمد و آله خیرة الانس و الجان
انجام
و حسن التخلص الانتقال مما افتتح الی المقصود مع الملائمة کقولک بعد حمد الله اما بعد و یسمی بفصل الخطاب و نحو هذا [...] للطاغین لشرمآب و حسن الانتهاء ما اذن به کقوله بقیت بقاء الدهر یا کهف اهله و هذا دعاء للبریة شامل
الحمدلله الاحد الواحد من جمیع الجهات لا شریک له لا فی الذات و لا فی الفعل و لا فی الاسماء الحسنی و لا فی الصفات و الصلوة علی من ارسله هدی للکائنات و علی آله الطاهرین ائمة الهدات
انجام
و فوق کل ذی علم علیم یأتی امکان الجامع الحقیقی الآن یقینا و عدم جواز التجزی یآبی الامر بالمعروف و النهی عن المنکر من غیر من کان جامعا و کان کلاهما باطلا و کان الله علیم
الحمدلله الذی علمنا منطق البیان و میزه الة یحترز به عن الخطاء فی اللسان و الصلوة علی محمد معرف الحق و البطلان و علی اله حجج الله فی الارض علی اهل الزمان و اللغة علی اعدائهم مادام الانس و الجان
انجام
سیم آنکه از دو چیز قیاس ترتیب داده نمیشود چه دو تا طرفین مطلوبست باید مرکب از مقبول نزد مدعی نیز باشد پس صحیح نیست حجة لا شیء من الانسان بفرس و لا شیء من الفرس بانسان تا نتیجه بدهد لا شیء من الانسان و لازم اید سلب شیء از نفسش چنانکه گفته اند گر در خانه دو کس است یکحرف بس است
الحمدلله الذی علمنا منطق البیان و صیرة اله یحترز بها عن الخطاء فی اللسان و الصلوة علی محمد معرف احکام الایمان و علی آله حجج الله علی خلقه مادام الزمان اما بعد فهذه منطقة فی المنطق مشتملة علی مقدمة و خلنمة
انجام
تتمة ان کان الاوسط مع علیته لتسمیة الذهنی علة فی الخارج فالبرهان لمی و الا فانی ثم القیاس البرهانی یتألف من الیقینیاتی و المعلومات و الخطابی من المظنونات و المقبولات و الشعری من المخیلات و الوهمیات [...] من المشبهات و [...] حفظ الله [...] و المؤمنین من الزلات و الخطیئات
الحمدلله الذی حول الاصل الواحد لنا الی الامثلة المختلفة الذکر و الانثی و ما سواء و بث منهما رجالا و نساء الی الامهات و الاباء و الصلوة علی المعانی المقصودة من هؤلاء محمد و اله الاصفیاء
انجام
بکثیر ابدل اللام راء و الزمان زوال النیر الاعظم من مکانه و البئر حفیر نابع و اللوح ما لاح منه مرقوم القلم ما رقم به الخط فی اللوح و قس علیه تهتدی انساء الله تعالی
قال امیرالمؤمنین ع فی اقسام المعرب کل فاعل مرفوع و کل مفعول منصوب و کل مضاف الیه مجرور مطلقا یعنی سواء کان او مدلولا ایاما کان و حقیقتا کان او حکمیا او مجازیا او تبعیا او الدال لفظا او قولا
انجام
و یعرف الضمائر بالمراجع و اسماء الاشارة بالمشار الیه و الموصولات بالصلة من الجمل و العلم بتشخص الموضوع له و مجملا کلما استعمل فی محله و مع مناسبة معرفة و الا نکرة
نحونا باسمه فی کل فعل و حرف طلب البرکة و دفع الا لام و بحمده شکره و ثناءه جل جلاله فی کل کلمة و کلام و صلی الله علی محمد و اله
انجام
فمع الحرکة یتبعها ساکنا و مع [...] یظهر متحرکا و مع ساکن البعد تسقطا و یصیر متحرکا و [...] الحرکة وقفا و یصیر بذکر المعوض عنه و الناصبة و الجازمة ساقطا و اللام بدل عن المعوض عنه ابدا و قس علی ذلک غیرا
و به نستعین و [...] بمحمد و اله اجمعین صلوات الله علیهم اجمعین و هو یشتمل علی مقدمة و مسائل فی تعریف البیع اعلم ان العقد بحسب اللغة جعل الشیء ذا عقدة و عقد الحبل جعله کذلک و تفسیر صاحب القاموس با الشد کتفسیر صاحبی الصحاح و مختار الصحاح
انجام
و الکلام فی کون البدلیة بین المالین و هذا الذی ذکرنا ان الاباحة علی تقدیره غیر معقولة ثالثها من جهة المورد اذ من الواضح المتعین ارادة وقوع ذلک فی مورد المبایعة و هذا هو الذی ذکرنا من ان توهم المتعاطین البیعته مؤید لا منافی کونها بیعا و قال
الفصل الثانی فیما بنی علیه کتاب التجارة فی بیان عقد هو البیع و شروطه ئ ادابه و اعلم ان العقد عبارة عن جعل الشیء ذا عقدة و لما [...] بها غالبا الی ربط الحبلین و شبههما کنی به عن ربط امرین
انجام
و انما یستحق العامل [...] باالعمل و اما جواز العمل فلا یتوقف علی شیء من الاجارة و امر الامر بالضرورة نعم لو کان تصرفا فی مال الامر یستحق فانما یتوقف علی رضاه و لا علی الاجارة و الظاهر انه من طغیان قلمه الشریف
